بهمنظور بررسی پاسخهای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی مرزه (Satureja hortensis L.) با غلظتهای مختلف اسید هیومیک و نانوکلات روی، آزمایشی گلخانهای به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در دانشگاه زابل در سال 1395 اجرا شد. فاکتور اول شامل چهار غلظت اسید هیومیک (صفر،50، 100 و 150 میلیگرم در لیتر) و فاکتور دوم شامل نانوکلات روی با 4 سطح (صفر، 5/0، 1 و 2 گرم در لیتر) بود. صفات اندازهگیری شده شامل وزن خشک بوته، طول برگ، شاخص کلروفیل، سطح برگ، فعالیت آنزیم کاتالاز، فعالیت آنزیم پراکسیداز، فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز، مقدار عنصر روی، عنصر فسفر و اسانس مرزه بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر مقادیر مختلف مصرف کود نانو کلات روی و اسیدهیومیک و اثر متقابل تیمارها بر طول برگ، سطح برگ، شاخص کلروفیل، مقدار اسانس، مقدار روی، فسفر، آنزیم کاتالاز، پرواکسیداز و سوپراکسیداردیسموتاز در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار شد. اما برهمکنش اسیدهیومیک و کود نانو کلات روی وزن خشک بوته معنی‌دار نشد. اسید هیومیک تا 150 میلیگرم در لیتر همراه با 2 گرم در لیتر نانوکلات روی به ترتیب منجر به افزایش 64 و 75 درصدی وزن خشک بوته و سطح برگ در مقایسه با تیمار شاهد گردید. بیشترین درصد اسانس (17/2) و شاخص کلروفیل (05/12) نیز در کابرد محلولپاشی 150میلیگرم در لیتر اسید هیومیک به همراه 2 گرم در لیتر نانوکلات روی به دست آمد. تیمار شاهد در محتوای عنصر روی و فسفر در مقایسه با بالاترین سطح استفاده از اسید هیومیک و نانوکلات روی به ترتیب 77 و 26 درصد کمتر بود. بیشترین فعالیت آنزیم پراکسیداز و فعالیت آنزیم کاتالاز نیز در شرایط محلولپاشی 150 میلیگرم در لیتر اسید هیومیک و 2 گرم در لیتر نانوکلات روی مشاهده شد. کاربرد بالاترین سطوح اسید هیومیک و نانوکلات روی باعث افزایش 77 درصدی روی و 26 درصدی فسفر در مقایسه با شاهد شد. بیشترین سطح برگ (۴ سانتیمتر مربع)، وزن خشک بوته (15/16 گرم)، طول برگ (00002/3 سانتیمتر)، مقدار روی (950000/0 میلی گرم در کیلوگرم)، آنزیم کاتالاز (88/1 میکرومول در دقیقه در میلیگرم پروتئین) و آنزیم پرواکسیداز (180/0 میکرومول در دقیقه در میلیگرم پروتئین) در تیمار (150 میلیگرم در لیتر اسید هیومیک و 2 گرم در لیتر کود نانو کلات روی) به دست آمد.
)